Nieuws / Zomer 2013
De politieke agorafobie van een protestgeneratie
Tharirplein, Taksimplein – ontmoetingsplekken van protest en verzet. We vinden ze aan en over de zuidranden van ons werelddeel. Opstand en verzet in demografisch ‘jonge’ samenlevingen waarbij de protesterende jeugd een belangrijke rol speelt. Een beweging die zich tegen traditionele culturele waarden en normen afzet en die bereid is verder te gaan dan de door verkiezingen ontstane parlementaire machtsverhoudingen.
De parallellen met de jaren 1960/-70 in Europa zijn onmiskenbaar. De babyboomgeneratie speelde een centrale rol in de ‘beweging van 68’. Het was een beweging die zich op een breed en diep maatschappelijk front afspeelde, politiek en cultureel. In de herinnering is het vooral de cultuur van die jaren die voort is blijven leven en waar heden ten dage niet zelden in negatieve zin over wordt gesproken. Afwijzend gesproken door diegenen die toen zeker niet op de barricaden stonden, met een lichte schaam door diegenen die wel actief waren en de decennia daarna gedesillusioneerd raakten.
Over de politieke betekenis van die protestjaren wordt al helemaal weinig meer gerept. Na de grimmige crisisjaren 80 leek met de Val van de Muur het idee van de alleenheerschappij van de vrije markt het definitief gewonnen te hebben van de soevereiniteit van het volk. Democratie was voortaan een kwestie van consumentenvoorkeuren geworden. Of het nu om een nieuwe deodorant gaat of om een nieuwe partij – dat komt toch au fond op hetzelfde neer? De kredietcrisis van 2008 heeft inmiddels pijnlijk duidelijk gemaakt dat de keuze van de politieke kleur nauwelijks van invloed is op het politieke en economische reilen en zeilen van land en werelddeel. De natiestaat is verregaand ondermijnd door de grillen van de wereldmarkt.
Hiertegen bestaat volop protest en verzet, niet alleen aan en over de randen van Europa, maar ook in het zuiden van ons werelddeel dat immers het zwaarst onder de crisis te lijden heeft. De protestgeneratie van weleer hoor je daarbij nauwelijks. De babyboomers van ons demografisch krimpende werelddeel lijken en masse gebiologeerd te zijn door de lichtbak van de crisis. Die krimp wordt alom als vloek gezien, maar zou ook tot een zegen gemaakt kunnen worden. Meer ruimte voor mensen in het dichtst bevolkte werelddeel van onze planeet biedt de nodige mogelijkheden op het gebied van leefbaarheid en ecologie – meer zeggenschap over eigen toekomst zou daarbij geen kwaad kunnen. De babyboomers hoeven in dat democratische streven trouwens zeker niet afgeschreven te worden. De eerste jaargangen van hen zijn nog maar net met pensioen gegaan. De komende tien à vijftien of misschien nog wel langer zullen de krasse knarren een rol kunnen spelen op maatschappelijk, economisch, cultureel én politiek vlak. Maar dat moeten ze dan wel willen. Nee, niet in een of andere bejaardenpartij, maar midden in het protest en verzet van de 21e eeuw. Zij zouden als geen ander hun ervaringen met de zin en onzin van het protest van toen kunnen doorgeven aan volgende generaties.
Deze zomer schrijf ik een essay over democratie dat in het septembernummer van De Gids zal verschijnen. Daarnaast ben ik bezig met de afronding van het project Waterkracht – over de consequenties van de luimen van het water voor de ruimtelijke ontwikkeling in het gebied tussen Utrecht t/m Den Bosch. Dit najaar begint het project De Grote Volksverhuizing – over de gevolgen van de aanleg van deAtlantikwall [1942-1945] langs de kust in de vorm van sloop, inundaties en evacuaties en de nawerking daarvan op landschap en samenleving in de naoorlogse periode. Het jaar 2014 staat onder meer in het teken van het project Europese democratie tussen natiestaat en kapitaal [een studium generale/ serie lezingen in de aanloop naar de Europese verkiezingen in het voorjaar, onderdeel van het meerjarenprogramma Democratie als permanente strijd] en in het teken van het project Het water de stad en de energie – biografie van de Nieuw[st]e Waterweg.
==nieuw op de site ===========================================================
>onder de knop Geschiedenis Toekomst:
- Democratie als permanente strijd Eindrapport voor een meerjarenprogramma over democratie i.o.v. het Haags Historisch Museum, mei 2013