De Hoofdige Boer inventiever dan ooit….
*
Démasqué en val van het Heilige Ordoliberale EU-Rijk der Duitse Economie
*
Projecten in uitvoering en voorbereiding Voorjaar/ Zomer 2022
>>De IJssel als nieuw-oude levensader van de natie…?
De IJssel is een wat in de vergetelheid geraakte zijtak van Vadertje Rijn. Eenmaal aangekomen in de Lage Landen richt de hoofdstroom van de Rijn zich verder goeddeels westwaarts, waar het water zich in een brede delta vertakkend uiteindelijk uitmondt in de Noordzee. Daarmee zouden we bijna vergeten dat er ook één zijtak in de gedaante van de rivier de IJssel nog immer eigenwijs hardnekkig noordwaarts doorstroomt om uiteindelijk uit te komen in het IJsselmeer – nog geen 90 jaar geleden was dat nog de Zuiderzee, ooit die dromerige, wat veronachtzaamde, maar opvallend ruim bemeten zeebocht van de Noordzee. In de Hoge middeleeuwen vormde deze IJssel met zijn trotse Hanzesteden een belangrijke commerciële levensader om in de loop van de 15e eeuw overvleugeld te worden door de West-Friese steden onder aanvoering van het ambitieuze Amsterdam. Heden ten dage, in het inmiddels derde decennium van de 21e eeuw, staat die IJssel zowaar weer in de belangstelling. Het snel veranderende klimaat vormt de aanleiding voor de hernieuwde aandacht. Door een stijgende zeewaterspiegel en een steeds grilliger afvoer van ons rivierwater wordt ons zuidwestelijk deltagebied waterstaatkundig steeds kwetsbaarder. Dat gegeven bracht en brengt diverse onderzoekers op het idee om ook de IJssel in de toekomst weer een belangrijker rol toe te dichten in de waterhuishouding van ons land en niet alleen in de waterhuishouding, maar op een veel breder economisch en maatschappelijk front. Meer aandacht voor deze contreien dus, en die gedachte leeft ook bij het interdisciplinaire IJssel-onderzoeksteam onder leiding van onder meer landschapsarchitect Arjan Nienhuis en landschapshistoricus Steven van Schuppen. Dit project is een vervolg op het project De Grote Droogte van de IJsselvallei uit 2020 en komt tot stand i.s.m. RWS, provincies, waterschappen, gemeentes en oude en nieuwe pioniers in de regio.
>>De Hoofdige Boer inventiever dan ooit
De Hoofdige Boer is een projecttitel die hier met de nodige ironie te hanteren is. Is de hoofdige boer niet die koppige aartsconservatieve boer uit het befaamde gedicht van A.C.W. Staring? De boer die liever met zijn laarzen door de voorde blijft waden om aan gene oever van de Berkel ter kerke te kunnen gaan in plaats van gebruik te maken van de nieuwe brug ter plaatse? Moeten we nu echt zo’n weerbarstig ‘rolmodel’ als uitgangspunt nemen voor ons ontwerpend onderzoek naar kansen naar natuurinclusieve landbouw in de IJsselvallei op basis van een veranderd en verdrogend watersysteem waar meerdere landgebruikers schreeuwen om vocht? Juist wél, lijkt ons. Het houdt ons scherp om de verleiding te weerstaan en de ‘Haagse’ tekentafelmodellen en methoden klakkeloos over te nemen. Daar was Staring als dichter, vooruitstrevend landbouwkundige en toegewijd filantroop-landgoedeigenaar in de Achterhoek ook altijd ten zeerste beducht voor. De verwijzing in dit project naar de spreekwoordelijke koppigheid van ‘de boer’ wil hier meer zijn dan alleen een gimmick. Het is juist die karaktereigenschap die mede zo onmisbaar is om in tijden van onafwendbare overgang naar nieuwe productielandschappen creatief terug te grijpen op waardevolle strategieën en attitudes uit het verleden ten aanzien van onze omgang met water, juist ook in tijden van grote droogte alsook soms wateroverlast. Denk daarbij aan het benutten van kwelstromen, het inzetten van vloeiweiden, het aanpassen van teelten op basis van een (nattere) bodem, wisselteelten, voedselbossen. Dat alles niet alleen kleinschalig, maar ook binnen grotere productie-eenheden. Een interdisciplinair ontwerpend onderzoek naar de relatie tussen klimaatverandering en mogelijkheden van klimaat-adaptieve en -mitigerende landbouw in het stroomgebied van de IJssel, als thematisch deelonderzoek van De IJssel als levensader, wordt mede mogelijk gemaakt dankzij het Stimuleringsfonds voor de Creatieve industrie [SCI] en wordt in de loop van 2023 afgerond.
>>Démasqué en val van het Heilige Ordoliberale EU-Rijk der Duitse Economie
Een drama in vooralsnog twee bedrijven. Het eerste voltrok zich tijdens de pandemie toen Duitsland zich gedwongen zag te breken met de vooral op zijn instigatie doorgevoerde Heilige EU-Begrotingsregels onder druk van niet alleen van de zuidelijke Europese landen maar vooral onder invloed van Bidens neo-Keynesiaanse wind aan gene zijde van de Grote Plas. Het tweede bedrijf ging van start met het uitbreken van de Oekraïne-oorlog. De hybride manier waarmee het Duitse bedrijfsleven met ruggensteun van Uncle Sam zijn economische invloedsfeer steeds weer verder oostwaarts wist uit te breiden is uiteindelijk op een keiharde militaire reactie van het het neo-stalinistische rijk der kapitalistische oligarchen onder Czaar Putin de Eerste gestuit. De econonomische sancties tegen Rusland waar Duitsland onder zware Amerikaanse druk zich gedwongen zag om toe over te gaan snijden diep in het eigen Teutoonse vlees en hebben er toe geleid dat het naoorlogse Duitsland van Adenauer tot en met Merkel nu voortaan messcherp in het economische gareel van de Fed en Wall Street moet lopen en zich al helemaal geen Chinese avontuurtjes meer kan veroorloven. Het roept onvermijdelijk de vraag op welke gevolgen dit zal hebben voor ons werelddeel – niet alleen op het gebied van geopolitiek en -economie, maar ook op het vlak van ecologie en ruimtelijke ontwikkeling. Hoe relevant blijven in dit verband eerder door mij / ons [onder meer in het kader van de site dubbelkrimp.nl] ontwikkelde concepten als ‘Woestenij-Ring’ versus ‘EURandstad’ en De Europese kust als grenslandschap [zie verderop]? Een ander nader uit te werkenin een serie essays te publiceren in diverse media, onder meer op eerder genoemde site.
>>‘Woestenij-Ring’ versus ‘EURandstad’
Er is een ‘ Woestenij- Ring’ rond de randen van Europa aan het ontstaan. Door de gestage daling van het kindertal die op heel ons continent doorzet. Een ring van ecologische en sociale woestenij. Door de klimaatverandering die in het zuiden van Europa hitte en droogte brengt, die in het noordwesten de laaggelegen Noordzeekusten met het wassende water in gevaar brengt en die in het hoge noorden het smelten van de permafrost veroorzaakt. Én – last but not least – door de onstuitbare werking van de interne markt van een steeds verder uitdijende EU die zorgt voor een ecologische en sociale ontwrichting in de periferie van ons werelddeel. Een interne markt die een migratiebeweging op gang heeft gebracht vanuit de perifere zones naar het economische en urbane kerngebied van het continent, de ‘EURandstad’, gelegen binnen de stedenzevenhoek van Hamburg, Berlijn, Wenen, Milaan, Parijs, Londen en Brussel/ Benelux-Waaierstad. Een megastad die op zijn beurt ondermijnd wordt door ruimtelijke congestie, sterk teruglopende leefbaarheid en groeiende sociale ongelijkheid. Hoe zowel Woestenij-Ring als EURandstad weer duurzaam en leefbaar te krijgen en zorg te dragen voor de ecologische en sociale cohesie van ons werelddeel? Dat zijn hier de centrale vragen. Een meerjarenproject over de onderlinge wisselwerking tussen demografie, klimaat en economie. in meerdere essayistische afleveringen via onder meer www.dubbelkrimp.nl te verschijnen.
>>De bedrieglijke onschuld van Het Beloftevolle Nieuwe
of de rol van ruimtelijke visioenen als ’Nieuwe Natuur’ en ‘De Nieuwe Stad’ in ruimtelijke processen als vormen van etno-, religie-, socio- of eco-cidiale zuivering. Met uitdrukkelijk oog voor de rol van menige landschappelijke en stedenbouwkundige vernieuwingsoperatie, waarbij ’nieuw’ maar al te vaak als breekijzer voor segregatie en discriminatie fungeert – soms bewust ingezet als bewust van te voren gestuurd proces, soms als objectief resultaat van een aanvankelijk vanuit andere invalshoeken geïnitieerde operaties. Een onderzoek naar het schuldige landschap van Nederland en Europa, van Rotterdamwet tot en met Frontex, vooralsnog vooral in de vorm van diverse essays. Nadere thematische uitwerking van het project Woestenij-ring versus ‘EURandstad’.
>>De Europese kust als grenslandschap: economisch, politiek, militair
Van Continentaal Stelsel en Atlantikwall tot en met Frontex en de bufferstaten aan de periferie van de EU
of de even omstreden als per saldo weinig fortuinlijke geschiedenis van Fort Europa. Hedendaagse pogingen het Avondland te harnassen tegen mondiale bedreigingen hebben niet in de laatste plaats hun wortels in de relatief recente geschiedenis van de 19e en 20e eeuw. Napoleon probeerde met zijn Continentaal Stelsel vergeefs het perfide Albion economisch op de knieën te dwingen, Hitler groef zich met zijn militaire wanhoopspoging van de Atlantikwall diep in langs de westelijke kust van het continent. Tegenwoordig proberen de grensbewakers van Frontex vluchteling en arbeidsmigrant buiten houden. En hoe positioneert Europa zichzelf in dit verband binnen het krachtenveld tussen de neergaande Nieuwe Wereld aan de overkant van de Grote Plas en het volop opkomende Middenrijk in het Verre Oosten? Tot op heden weet het huidige Europa daarbij beduidend succesvollere offensieve geopolitieke strategieën te ontwikkelen dan de bouwers van de Europese verdedigingslinies uit de 19e en 20e eeuw. Vooral op geo-economisch vlak ontpopt de EU van de 21e eeuw zich tot een geduchte en uiterst assertieve wereldmacht. Maar militair leunt deze unie dertig jaar na de Koude Oorlog nog steeds even lui als halfhartig op Uncle Sam. Het zou in dit verband pas van echte moed en wijsheid getuigen als het Avondland in de loop van deze eeuw duidelijk afscheid durft te nemen van zijn koloniale verleden door eindelijk eens economisch en ecologisch een open een werkelijk op wederzijdse gelijkheid gebaseerde relatie aan te gaan met de zuidelijke helft van de planeet – met wat vroeger de Derde Wereld heette. Wat zou een in deze zin gewijzigde EU-politiek voor consequenties kunnen hebben op de fysieke, politieke en mentale rand-landschappen langs de kusten van ons continent? Ook een nadere thematische uitwerking van het project Woestenij-ring versus ‘EURandstad’.
>>Een serie essays
over sociaal-economische, ecologische en politieke ontwikkelingen. Zoals over Nederlands waterbeleid en duurzame energie- en voedselvoorziening tussen nat en droog, zoet en zilt n.a.v. de casussen IJsselmeer, Ruimte voor de Rivier en Oosterschelde. Kunnen we n dit verband spreken van de “Wüstungen” van de 21e eeuw?: Tussen Doggersbank en ‘Drooglijn: naar een heroïek van de terugtocht (in nr. 2/2019 van De Nederlandse Boekengids [dNBg]). Over (Neo)kolonialisme, kapitalisme en de plundering van de natuur (In: Indies Tijdschrift – krities en onafhankelik nulnummer, Den Haag, oktober 2019). Over de consequenties van de zeespiegelstijging voor de ruimtelijke ordening van Nederland : Het water komt eerder, verder en hoger (in nr. 5/ 2020 van dNBg)]. Over de verschillende langetermijnscenario’s na de coronacrisis in combinatie met een doorzettende klimaaatververandering en zeewaterspiegelstijging: Post-coronaal Nederland – Science fiction in drie bedrijven (hoofdartikel in het zomerkwartaaljournaal 2020 van www.dubbelkrimp.nl)] Én over de hardnekkige moslimhaat in Nederland: Hoe diep zit de islamofobie – bij …ook, ja juist, – links? (In: Nieuw Wij, Amsterdam januari 2021).
Soortgelijke essays zijn in voorbereiding, over de ruimtelijke ontbinding van Nederland : Een klein land met verre uithoeken, een kleine wereldstad met diepe catacomben. Over de heden ten dage in zwang komende uiterst merkwaardige onkritisch-naïeve romantisering van de sociale en politieke premoderniteit van het Ancien Régime in ons oude Avondland die in menig opzicht in werkelijkheid natuurlijk juist het tegendeel van sociaal en egalitair was : De hedendaagse Europese Nobele Wilde als Fata Morgana van de 21e eeuw. En over Europa: Hoe kan hetHeilige EURijnlandse Rijk der Duitse Economie ooit aan de kluisters van Bismarck en Uncle Sam ontsnappen? en: Tussen breuklijn en contactzone – oude en nieuwe fricties binnen het Heilige EURijnlandse Rijk der Duitse Economie.