Nieuws/ lente 2012

Zandmotor Watermotor?

Eind maart reed ik met de scootmobiel vanuit ons huis naar Kijkduin. Daar ontdekten we een nieuw fietspad dat naar het zuiden over de zeereep op de rand van oude en nieuwe duinen loopt in de richting van Hoek van Holland. Links uitzicht over de oude duinen van Solleveld met de markante Westlandse watertoren, rechts een weidse blik over een nieuw kustlandschap: dat van de zogeheten ZANDMOTOR. Er is een grote berg zand vóór het voormalige vissersdorp Ter Heijde neergelegd. De komende jaren zal een flink deel van het zand zich verspreiden langs de kust dankzij de zeestroming – laat het water het werk doen. Dus vooral een WATERMOTOR, deze zandmotor. Het water, de zee het water het werk laten doen – dat is de gedachte. Een ‘handige’ pragmatische benadering: een beetje meebuigen, flexibel zijn – dan bereik je veel meer dan met een starre harde verdediging, dan kun je juist profiteren van de oerkrachten van het water . Slim met een ‘mooi’ resultaat, want de Zandmotor is een zekere schoonheid zeker niet te ontzeggen. Deze combinatie van pragmatisme met esthetiek is tegenwoordig het dominante vertoog als het gaat over de relatie tussen mens en natuur. Het ecologische moralisme uit de laatste decennia van de 20e eeuw heeft plaats gemaakt voor het hedendaagse esthetische pragmatisme. Wat bleef is het antropocentrisme: de mens onbetwist in het middelpunt – in beide benaderingen is het onmiskenbaar aanwezig. Maar wat ontbreekt in het huidige pragmatisme is het besef dat voor een verantwoorde omgang met ‘de natuur’ ook offervaardigheid vereist is. Zelfs het kleinste offer lijkt in het openbare debat tegenwoordig taboe. Zelfs bij zuinigheid lijkt het alleen nog maar te gaan om ‘slimme’ methoden & technieken. ‘Au’ is verbannen , niets mag meer pijn doen. Hoe anders is de milieudiscussie bij onze oosterburen. In Duitsland is zuiniger omspringen met natuurlijke hulpbronnen een prominent thema, niet als technisch probleem maar als onderdeel van een levenshouding van afzien en offers brengen. Met die houding is de Duitse economie de crisis doorgekomen. Nu maar afwachten totdat dit besef ook op het aanslibsel der Duitse en Franse rivieren wil doordringen…

Met WATER heb ik me het afgelopen jaar in mijn werk bezig gehouden in de vorm van twee projecten die ik samen met Arjan Nienhuis deed: “De Atlantkwall als Waterlinie en de wateragenda van de 21e eeuw : Delfland van zoet naar zout” en “De vaart erin: verkennend ontwerponderzoek naar de kansen voor goederentransport over water in verstedelijkt gebied” – beide titels te vinden op deze site onder deknop “Geschiedenis van de toekomst”.
Water blijft in 2012 een belangrijk thema: een studie naar een nieuwe inrichting van de Rijnmond in en om de dubbelstad Rotterdam – Den Haag [samen met Arjan Nienhuis www.nienhuislandschap.nl ] en [samen met Jan Dirk Dorrepaal] een special voor het kwartaaljournaal op www.dubbelkrimp.nl over de groenblauwe S-bocht die vanaf Zeeland via het rivierengebied en IJsselmeer naar het Waddengebied loopt. En dan wijd ik mij samen met anderen als vervolg op en uitbreiding van www.atlantikwallplatform.nl aan het project “Atlantikwall – de Grote Volksverhuizing”. De aanleg van de Atlantikwall leidde tot grootscheepse evacuaties die een diepgaande ontwrichting van de maatschappij tot gevolg hadden en diepe sporen trokken in de naoorlogse samenlevings. Lang niet alle evacués keerden na de oorlog terug naar hun woonplaats. Zelf zal ik mij vooral bezig houden met onderzoek naar de onderwaterzettingen in Zeeland aan de landzijde van Atlantikwall en de evacuaties die daaruit voortkwamen. In bepaalde gevallen, zoals op Schouwen, bestaat er een regelrecht verband tussen de schade door de Duitsers aan gericht tijdens de inundaties en de schade bij de Watersnood van 1953.

De komende maanden houd ik mij onder de titel “Stad zonder muren. Democratie en revolutie” vooral bezig met het opstellen met een meerjarenagenda rond dit thema in Den Haag. Terugkijkend op de roerige jaren tien van de vorige eeuw en vooruitkijkend naar de 21e eeuw. Drie hoofdthema’s staan hierin centraal: 1. Tussen vertegenwoordigende democratie en participerende democratie; 2. Tussen lokale democratie en Europese democratie en 3. Tussen politieke democratie en economische democratie.

Steven van Schuppen
April 2012